Việt Nam và áp lực từ Phương Bắc

Trong thời gian gần đây, Việt Nam xem chừng như ngày càng bị áp lực khá dồn dập từ Phương Bắc trên nhiều lĩnh vực.

Thái độ lấn lướt của bắc Kinh được thể hiện qua những diễn biến như phân định ranh giới trên bộ và trên biển; việc Bắc Kinh đe dọa các công ty nước ngoài hợp tác với VN dò tìm dầu khí; đông đảo công nhân TQ vào vùng Tây Nguyên qua dự án khai thác bauxite; và gần đây nhất, tàu TQ bắt, bắn giết ngư phủ VN hoạt động trong vùng biển của mình...

Câu hỏi được nêu lên trước tiên là những nguy cơ như vậy có thể đưa VN về đâu? Qua cuộc trao đổi với Thanh Quang, Giáo sư Ngô Vĩnh Long chuyên về các vấn đề Á Châu và đang giảng dạy tại Đại Học Maine (Hoa Kỳ) nhận xét:

Lợi thế của Biển Đông
GS Ngô Vĩnh Long : Việt Nam phân chia ranh giới trên bộ với Trung Quốc đã ba bốn năm nay rồi, tôi cho vấn đề đó là hữu lý là bởi vì Việt Nam là một nước nhỏ, Trung Quốc là một nước to, trên bộ mà không giải quyết vấn đề biên giới vốn bị một áp lực rất lớn của khối người Trung Quốc ở vùng biên giới thì Việt Nam bị kẹt vấn đề đó thì không thể lo những vấn đề lớn khác như là vấn đề an ninh trên Biển Đông, cho nên tôi nghĩ rằng phải giải quyết vấn đề trên bộ để có thời gian chuẩn bị cho an ninh trên Biển Đông và an ninh trên các khu vực khác.

Nhưng vấn đề chính là vấn đề Biển Đông. Đây không những là vấn đề an ninh của riêng Việt Nam mà là vấn đề an ninh của cả thế giới, trong đó có cả Trung Quốc.

Nếu Trung Quốc lấn chiếm hay là bành trướng mạnh vô khu vực Biển Đông thì sẽ rất là khó khăn cho thông thương trên Biển Đông, nhất là qua vùng eo Malacca, có đến 52 đến 55% hàng hoá thế giới lưu thông qua đường hàng hải này, như là dầu cho Trung Quốc, dầu cho Đài Loan, dầu cho Hàn Quốc, dầu cho Nhật ở trên vùng Bắc Á. Nhật, Hàn Quốc và Đài Loan là 3 nước đã là đồng minh của Mỹ từ lâu, thì nếu Trung Quốc càng lấn vào Biển Đông thì trước sau gì Mỹ cũng phải có phản ứng.

Đó là một. Thứ hai nữa, an ninh Biển Đông là an ninh cho cả khu vực Đông Nam Á, vì thế phần lớn những nước trong khu vực đối với họ an ninh trên Biển Đông là vấn đề rất quan trọng. Nếu Việt Nam biết kéo sự đồng tình của các nước trong khu vực và ngoài khu vực như Mỹ và các nước khác, thì có thể không những bảo đảm vấn đề an ninh Biển Đông mà bảo đảm cả tương lai của đất nước việt Nam.

Từ xưa tới giờ Việt Nam cũng giống như Trung Quốc chỉ nghĩ tới vấn đề trên bộ mà thôi chớ không nghĩ rằng vấn đề đi ra biển tức là đi ra thế giới là vấn đề quan trọng. Trung Quốc đã hiểu vấn đề đó từ khi Đặng Tiểu Bình lên cầm quyền, từ đó Trung Quốc mới hướng tới toàn cầu hoá, vân vân.

Còn Việt Nam lại chậm hơn Trung Quốc mấy chục năm rồi. Tôi nghĩ Việt Nam phải khôn ngoan để thấy cái lợi của mình ở đâu.

Sai lầm của sự nhượng bộ thái quá
Thanh Quang : Như vậy, nhà cầm quyền Việt Nam lẽ ra phải khôn ngoan như thế nào, thưa Giáo Sư?

GS Ngô Vĩnh Long : Việt Nam trong những năm qua thay vì mua thời gian để mà hợp tác với các nước trong khu vực cũng như với các nước ngoài khu vực như Mỹ, vân vân, thì Việt Nam lại không làm chuyện đó cho tốt mà Việt Nam càng ngày càng đi sâu vào quỹ đạo Trung Quốc, tưởng rằng nhượng bộ Trung Quốc, làm cái gì cho Trung Quốc bằng lòng thì Trung Quốc sẽ tha cho Việt Nam, sẽ không ép Việt Nam nữa. Cách đây hơn 2 năm Việt Nam nhượng bộ Trung Quốc bằng cách cho Trung Quốc mở vùng cao nguyên khai thác bauxite.

Việt Nam tưởng nhượng bộ lớn như thế này thì Trung Quốc sẽ không ép, nhưng Việt Nam không thuộc lịch sử Trung Quốc trong mấy nghìn năm là càng nhượng bộ thì Trung Quốc càng ép.

Thanh Quang : Nhưng thực trạng là Việt Nam đã nhượng bộ như vậy rồi.

GS Ngô Vĩnh Long : Bây giờ nếu Việt Nam không khéo thì như tôi đã nói nhiều lần, Việt Nam cũng giống như một tuýp thuốc đánh răng, Trung Quốc sẽ ép từ biên giới phía Bắc xuống, Biển Đông sang, nó bóp Việt Nam bây giờ anh có phọt ra Phú Quốc thì nó cũng không tha, giống như là nó ép Tưởng Giới Thách ngày xưa chạy ra Đài Loan rồi bây giờ nó cũng không tha, thành ra Đài Loan phải nhờ cậy mấy nước khác mới có thể giữ được.

Mà Việt Nam, tôi nghĩ rằng đi lá bài trong 2 năm qua càng ngày càng nghiêng về Trung Quốc, tưởng rằng như vậy thì Trung Quốc sẽ tha, đây là lá bài sai. Mà cùng lúc Việt Nam lại đòi phần lớn các đảo Trường Sa là của Việt Nam thì tôi nghĩ rằng cái này là vấn đề càng sai nữa, vì mình muốn các nước Đông Nam Á ủng hộ mình thì phải nhượng bộ cho họ về những gì mà mình thấy không quan trọng thì mình nên bỏ, những cái gì mình thấy là đúng về phần mình thì mình thương lượng với họ.

Nhưng mà vấn đề lớn không phải là mấy cái đảo nhỏ xíu, vấn đề lớn là vấn đề thông thương, vấn đề an ninh của quốc gia. Tôi nghĩ rằng chính sách của Việt Nam bây giờ là sai trong vấn đề này. Mà Trung Quốc thấy vậy lại càng lấn.

Trung Quốc thấy Mỹ đang bị kẹt ở vùng Trung Đông, mà nó muốn làm cho Việt Nam sợ trước, vì Việt Nam là tiền đồn ở Đông Nam Á, thì Việt Nam sợ trước mà nhượng bộ cho nó nhiều thì các nước khác nghĩ rằng vấn đề lớn nhất của Việt Nam mà nó nhượng thì mình dại gì lại chường đâu ra.

Vấn đề này Trung Quốc lại chơi quá, không những nó thách đố tàu Mỹ Impaccable, nó lại theo dõi tàu Mỹ và đụng tàu Mỹ trên đường đi đến Phi Luật Tân, rồi thấy Mỹ chưa nói gì thì Trung Quốc lại quá lố đâm vào các tàu của ngư dân Việt Nam, bắt ngư dân Việt Nam.

Đây là cơ hội rất tốt cho Việt Nam để đem vấn đề này ra trước công luận thế giới, trước Liên Hiệp Quốc, mà bây giờ Việt Nam đang là thành viên của Hội Đồng Bảo An, cho nên nếu Việt Nam đưa vấn đề này ra thế giới thì Trung Quốc sẽ bị kẹt.

Đây là một cơ hội để Việt Nam phản công, vậy mà Hà Nội lại phản ứng bằng cách đề nghị Trung Quốc đừng bắt ngư dân, đề nghị thế này đề nghị thế kia, mà là những đề nghị không ra gì cả.

Việt Nam quá nhu nhược hay ở thế kẹt?
Thanh Quang : Như Giáo Sư vừa giải thích là vấn đề phát xuất từ sự nhượng bộ thái quá của Việt Nam. Theo nhận xét của Giáo Sư, có phải là nhà cầm quyền Hà Nội vì trong thế kẹt mà hành động như vậy, hay theo như chỉ trích của công luận là vì quá nhu nhược mà hành động như vậy?

GS Ngô Vĩnh Long : Nó là cả hai. Việt Nam có vấn đề kinh tế thế giới đi xuống, và Việt Nam nghĩ cách phát triển của các nước Âu Mỹ là không hợp thời, và của Bắc Kinh là hợp thời tức là đàn áp để phát triển.

Thay vì tự do để phát triển thì Việt Nam lại theo mô hình đàn áp để phát triển. Mô hình này thì trước đó Nhật đã theo rồi, Hàn Quốc đã theo rồi, nhưng mà lúc đó là trong thế chiến tranh lạnh.

Bây giờ thời đại đã khác rồi, không thể làm như vậy được nữa. Nhưng mà Trung Quốc nó vẫn làm theo mô hình đàn áp để phát triển, mà phát triển bằng cách xuất khẩu. Nó tưởng rằng mô hình đó là mô hình thắng thế, nhưng mà bây giờ anh có đàn áp đi nữa, anh có thể sản xuất rất là nhiều, nhưng mà nếu Mỹ và Châu Âu và các nước khác không nhập hàng của anh thì anh làm gì?

Trung Quốc là nước lớn nên nó có thể quậy lung tung để các nước khác nhượng bộ nó, nhnưg Việt Nam là nước nhỏ nên quậy lung tung không được, đàn áp dân chúng cũng không đàn áp được giống như Trung Quốc, thành ra Việt Nam đi theo mô hình Trung Quốc là theo cái mô hình bậy.

Thanh Quang : Thưa Giáo Sư, thật ra dân tộc Việt Nam mình từng chứng tỏ bất khuất và từng ngăn chặn được Phương Bắc dù bị Tàu đô hộ một ngàn năm. Nhưng liệu phản ứng hiện nay của chính quyền Hà Nội như vừa nói có thể là một trở lực cho nhân dân Việt Nam ngăn chặn sự bàng trướng cố hữu của Bắc kinh hay không?

GS Ngô Vĩnh Long : Vấn đề này cũng khó nói. Tôi nghĩ khi một số lãnh đạo trong chính phủ khiếp nhược hay hèn hạ thì nó sẽ giúp cho dân chúng thấy rằng có sự khiếm khuyết và dân chúng có thể vì đó mà đoàn kết và đồng tình hơn. Vấn đề bất khuất thì tôi nghĩ có một lúc bất khuất cũng được, nhưng Việt Nam bây giờ là phải khôn ngoan.

Vấn đề này không phải là vấn đề dân tộc với Trung Quốc, vấn đề này là mình sống gần bên Trung Quốc, mình muốn Trung Quốc đối đãi với Việt Nam đàng hoàng để cho cả khu vực có thể phát triển.

Vấn đề là không phải chống Trung Quốc, vấn đề là chống chính sách bành trướng của một giới nào bên Trung Quốc thì mình phải có chính sách khôn ngoan. Chứ bây giờ mà đi ra chửi đổng dân tộc Hán như thế nào, Trung Quốc như thế nào, thì chả làm được cái gì hết trơn mà nó còn gây rối thêm.

Vấn đề không phải là vấn đề dân tộc, mà Trung Quốc là liền núi liền sông với mình, nếu mình không khôn ngoan thì mình bị khó khăn liền.

RFA